Asymetria u dzieci dla wielu rodziców jest powodem do niepokoju i obaw zwłaszcza, jeśli swoją wiedzę uzupełnili o internetowe – nie zawsze sprawdzone – źródła. W niniejszym artykule postaramy się przybliżyć kluczowe informacje i metody fizjoterapeutyczne, poparte specjalistyczną wiedzą.
Na samym wstępie warto podkreślić, że nikt nie jest idealnie symetryczny. Asymetria jest zjawiskiem naturalnym, ale nie zawsze widocznym. Jeśli jednak zauważymy asymetrię u dziecka, nie należy wpadać w panikę. Przyczyn może być wiele, a sama asymetria może być wrodzona lub nabyta po urodzeniu. Najważniejsze jest prawidłowe zdiagnozowanie i wyznaczenie toku rehabilitacyjnego, który uzależniony jest od wieku dziecka, rodzaju i położenia asymetrii oraz jej genezy.
Asymetria to stan kliniczny, w którym można zaobserwować zaburzenia budowy ciała lub motoryki dziecka. Asymetrię możemy sklasyfikować w standardzie lekkiej lub ciężkiej i podzielić ją na dwa warianty: strukturalny i czynnościowy (ułożeniowy). Niekiedy wystarczy odpowiednia pielęgnacja dziecka, a w innych przypadkach stały nadzór fizjoterapeuty, aby skorygować postawę dziecka. Brak reakcji prowadzić będzie do trudności w spożywaniu pokarmów i kolek.
Asymetria ułożeniowa może pojawić się już w łonie matki, gdy układa się tylko na jednej ze stron ciała. Wynikać to może z dużej wagi dziecka, małowodzia lub ruchów mamy, które same w sobie są powtarzalne i asymetryczne. Inną przyczyną powstawania asymetrii czynnościowej jest nieprawidłowe pielęgnowanie dziecka np. karmienie, noszenie, przewijanie i ubieranie. Niekiedy nie zdajemy sobie z tego sprawy, ale tak naturalne i drobne czynności mogą nieść za sobą asymetryczne konsekwencje.
Kolejną przyczyną może być wzmożone napięcie mięśniowe, skolioza albo zwichnięcie biodra.
Jak rozpoznać asymetrię ułożeniową? Asymetryczne ułożenie ciała zazwyczaj zanika po 3 lub 4 miesiącu życia, jeśli jednak dalej wystąpią poniższe objawy, konieczna jest wizyta u specjalisty:
Im wcześniejsza reakcja rodziców i podjęte działania rehabilitacyjne, tym szybciej dostrzec można efekty. Jak przebiega fizjoterapia asymetrii ułożeniowej?
W przypadku asymetrii czynnościowej czasem wystarczy zmiana nawyków pielęgnacyjnych, aby zauważyć poprawę w postawie niemowlęcia. Metody wspomagające budowanie symetrycznej postawy ciała to tzw. Vojty i NDT-Bobath. Pierwsza skupia się na stymulacji punktów na ciele dziecka poprzez ich ucisk i wskazywanie prawidłowych ruchów (obrotów, przewrotów, siadania itd.), natomiast druga kładzie szczególny nacisk na prawidłową pielęgnację dziecka. Asymetria wymaga pracy z dzieckiem 24/7 zatem nie możemy polegać wyłącznie na zajęciach z fizjoterapeutą. Jako rodzic sam się nim stajesz, oczywiście po wcześniejszym przeszkoleniu i pod opieką terapeuty, który powinien Wam towarzyszyć do momentu, aż dziecko zacznie chodzić samodzielnie. Prócz ćwiczeń na asymetrię, które indywidualnie dobierze specjalista, włącz do Waszej codzienności zasadę naprzemienności tj.:
Zasadę naprzemienności stosujemy przy niemal wszystkich czynnościach pielęgnacyjnych dziecka.
Pamiętaj jednak, że wszelkie działania i ćwiczenia z niemowlakiem na asymetrię powinny odbywać się w spokojnej, radosnej atmosferze. Jeśli dziecko będzie podczas rehabilitacji odczuwać stres i ból, nie tylko stanie się niechętne do współpracy, któremu będzie towarzyszył płacz, lecz także może spinać wszelkie mięśnie, co znacząco utrudni ich rozluźnienie.
W przypadku asymetrii strukturalnej do najczęstszych przyczyn zaliczamy:
Asymetria strukturalna jest widoczna już we wczesnym niemowlęctwie, dlatego po pomoc fizjoterapeutyczną należy zwrócić się, gdy tylko zauważymy niepokojące objawy (krótsza kończyna, odkształcenie się czaszki itp.). Specjalista będzie chciał zobaczyć sposób pielęgnacji dziecka przez rodziców, a następnie sam obejrzy strukturę i budowę ciała małego pacjenta. Najczęściej niezbędna jest terapia manualna, mająca na celu odblokowanie stawów (w przeciwnym razie, żadne ćwiczenia na symetrię nie przyniosą rezultatów). Zwróć się zatem do doświadczonego i ukierunkowanego w tej dziedzinie rehabilitanta, który będzie w stanie poradzić sobie z konkretnym przypadkiem. Szybka interwencja zahamuje postęp asymetrii, a używanie elementów rehabilitacyjnych i zabawek (piłek czy poduszek typu Head Care stosowanych przy odkształceniu czaszki) przyspiesza postępy i łagodzi stres dziecka, jaki może odczuwać podczas zajęć.
Jeśli Twoja pociecha zmaga się z asymetrią, koniecznie pogłębiaj swoją wiedzę w tym zakresie. Śmiało zadawaj terapeucie pytania, dzięki którym wprowadzicie zmiany w codziennym trybie życia sprzyjające walce z asymetrią i poszukuj informacji wzbogaconych o konkretne ćwiczenia i fotografie. Fizjoterapia dzieci z asymetrią to pozycja, która w krótki i konkretny sposób omawia problem dziecięcej asymetrii. Stanie się pomocą dydaktyczną dla rodziców i opiekunów dziecka, a liczne ilustracje i prosty język ułatwią wykonywanie domowej rehabilitacji.
Fragment książki Fizjoterapia dzieci z asymetrią.
Asymetria u 4-latka lub 5-latka również nie jest rzadkim zjawiskiem. Można ją dostrzec w momencie, gdy dziecko stoi w grupie rówieśników lub ma trudności z zapanowaniem nad swoją motoryką. Ponieważ ćwiczenia dla dzieci z asymetrią dobierane są indywidualnie, fizjoterapeuta musi dokładnie przeanalizować przypadek i potrzeby dziecka. Być może asymetria w tym wieku jest efektem jej nawrotu – co dość często się zdarza – lub wystąpiła na danym etapie rozwoju dziecka. Pozytywnym aspektem w rehabilitacji asymetrii u starszych dzieci, jest szerszy zakres korzystania z metod fizjoterapeutycznych np. hipoterapii lub aquaterapii, co korzystnie wpływa na aspekt fizyczno-emocjonalny małego pacjenta.
Pamiętaj, że dobór odpowiednich ćwiczeń, szybka interwencja, regularność i doświadczony terapeuta mogą zdziałać “cuda” w wielu przypadkach.
